A New Management System in Food Safety: FSSC 22000
Hüray Zor Arabacı, Gıda Mühendisi
ISACert Belgelendirme Türkiye Operasyon Müdürü
Abstract
FSSC 22000 contains a complete certification scheme for Food Safety Systems based on the food safety management standard ISO 22000: 2005 ‘Requirements for any organization in the food chain’ and the publicly available specification for Prerequisite programs on food safety for food manufacturing, BSI PAS 220: 2008. The scheme is using existing standards for certification (ISO 22000, PAS 220/22002-1 and ISO 22003) and the certification will be accredited under the standard ISO guide 17021. Manufacturers that are already certified against ISO 22000 will only need an additional review against BSI PAS 220 to meet this certification scheme.
It is developed for the certification of food safety systems of food manufacturers that process or manufacture animal products (not including slaughtering and pre-slaughtering), perishable vegetal products, products with a long shelf life and (other) food ingredients like additives, vitamins and bio-cultures.
Özet
Gıda güvenliği konusu gıda ticareti içerisinde tarladan çatala konuyla ilgili taraflar arasında önemi gittikçe artan küresel bir konu haline gelmiştir. Tarlada başlayan ve zirai üretim, proses, ambalaj, lojistik gibi çeşitli alanlarla yakından ilgili olan gıda güvenliği konularında hem taraflar arasındaki, hem de ülkeler arasındaki gıda güvenliği bazlı ilişkilerin düzenlenmesinde ise bir ortak lisana olan ihtiyaç net ve aşikardır. FSSC 22000 standartı (Food Safety System Certification 22000-Gıda Güvenliği Sistem Sertifikasyonu 22000) bu ihtiyaca yönelik olarak geliştirilmiş ve HACCP prensiplerini baz alan bir standarttır.
Özellikle “gıda üreticilerini” hedefleyen FSSC 22000, var olan ISO 22000 Gıda Güvenliği Yönetim Sistemi ve PAS 220- Ön Gereksinim Programları standartlarının uygulanması üzerine kurgulanmıştır. FSSC 22000 belgelendirmesi ülkemizde son zamanlarda ulusal ve uluslararası gıda üreticilerinin ve perakendecilerin talepleri doğrultusunda gündeme gelmektedir. FSSC 22000 nasıl ortaya çıkmıştır? Uluslararası gıda ticaretinde sektörel bütünlüğü sağlayan en önemli kuruluşlardan biri olan ve birçok büyük perakende, üretim, belgelendirme kuruluşlarının iştirakiyle oluşmuş GFSI (Global Food Safety Initiave-Küresel Gıda Güvenliği Hareketi) gıda güvenliği uygulamaları ve standartlarının tek bir çatı altında kabul edilebilirliğini sağlamak ve ortak bir dil oluşturmak amacıyla çalışmalar yürüten önemli bir organizasyondur. Şu ana kadar kabul ettiği standartlar arasında IFS Gıda, BRC Gıda, Global GAP, SQF, vb bulunmaktaydı. Ancakbir ISO standartı olan ISO 22000 Gıda Güvenliği Yönetim sistemleri standardı diğer özel standartlarla karşılaştırıldığında ön gereksinim programları hakkında diğerleri kadar detaylı gereklilikler içermediği görülmekteydi. Bu standardın diğer özel standartlara yaklaşması ve kabul edilebilirliği için ise ön gereksinimlerin detaylandırıldığı ek bir kılavuzla beraber denetlenmesi ihtiyacını ortaya koymuştur. Hazırlanması önceden planlanan bu kılavuz CIAA ve Avrupa’daki büyük gıda üreticilerinin bir ara gelmesiyle oluşturulmuştur. Avrupa Gıda ve İçecek Endüstrisi Konfederasyonu (Confederation of the Food and Drink Industry of the EU-CIAA) müşteri gerekliliklerini sağlayan ve özellikle gıda üretimindeki ön gereksinim programlarını belirleyen teknik bir spesifikasyon geliştirilmesinde çalışmalar yürütmüştür. Bu uygulamalar gıda güvenliği sisteminde önemli bir rol almakta ve gıda ticaretinde bir güven yaratmaktadır. İngiliz Standart Enstitüsü(The British Standard Institution-BSI) bu gereklilikleri Kamuya Açık Spesifikasyon(Publicly Available Spesification-PAS)220 olarak 25 Ekim 2008 tarihinde yayınlamıştır.
Bu spesifikasyonun yayınlanmasıyla beraber, ISO 17021 akreditasyonu altında, belgelendirme sürecinin oluşturma çalışmaları tekrar CIAA’nın önderliğinde oluşturulan Gıda Güvenliği Belgelendirme Kurumu(Foundation for Food Safety Certification) tarafından başlatılmıştır. FSSC 22000 içeriği ve kuralları Mayıs 2009 tamamlanmış ve 23 Şubat 2010 tarihi itibariyle de GFSI tarafından tam tanınırlığı açıklanmıştır.
FSSC 22000’in en önemli özeliklerinden biri de oluşturulma amacının yalnızca gıda üreticileri tarafından uygulanabilir olmasıdır. Kapsama girebilecek ürünler arasında hayvansal ürünler (kesim ve kesim öncesi uygulamalar hariç), bitkisel ürünler , uzun raf ömürlü ve ortam sıcaklığında muhafaza edilebilen gıdalar, gıda üretimi için kullanılan (biyo)kimyasal ürünler (örn: vitamin katkıları, biyokültürler) yer almaktadır.
Ayrıca bu süreç içerisinde PAS 220 spesifikasyonunu baz alan ISO 22002-1 Gıda Üreticileri için Ön Gereksinim Programları kılavuzu da yayınlanmış, FSSC 22000 belgelendirme sürecinde PAS 220 ile eşit uygulanabilirliği açıklanmıştır.
FSSC 22000 Özellikleri ve İçeriği
FSSC 22000 gereklilikleri aşağıdaki ana başlıkları içermektedir:
-Gıda üreticilerinin gıda güvenliği sistemleri gereklilikleri,
-Belgelendirme firmaları hakkında gereklilikler,
-FSSC 22000 akreditasyon kuralları
-Paydaşlar için kurallar
Gıda üreticilerinin temelde tüm ISO 22000 ve PAS 220 standart gerekliliklerinin uygulanması amaçlanmış ve bunlara ilave olarak bazı konu başlıklarına ayrıca vurgulama yapılmıştır:
– Yasal Düzenlemelere uyum ve takibi,
– Müşteri gerekliliklerinin yerine getirilmesi
– Verimli bir personel yönetimi sağlaması.
PAS 220(ISO 22002-1) içeriği ve konu başlıkları:
Bu kılavuz ISO 22000 Gıda Güvenliği standardında geçen 7.2.3 maddesinin 10 alt başlığını detaylandırmakla beraber bunlara ilave olarak son beş maddeyi içermektedir:
Binaların yapısı ve yerleşimi
Çalışma alanı, bina ve eklentilerinin yerleşimi
Yardımcı tesisler -hava, su, enerji
Atık ve kanalizasyon gibi destek hizmetleri
Ekipman uygunluğu, temizlik, önleyici bakım
Satın alınan malzemelerin yönetimi,
Çapraz bulaşmayı engellemek için önlemler
Temizlik ve sanitasyon
Haşere kontrolü
Personel hijyeni ve çalışan tesisleri
Yeniden işleme (rework)
Ürün geri çağırma (recall) prosedürleri
Depolama
Ürün – tüketici bilgilendirilmesi
Gıda savunma, biyosavunma ve biyoterörizm
FSSC 22000 Belgelendirme Süreci:
FSSC 22000 belgelendirme sürecinden geçmeyi planlayan işletmelerin izleyeceği yol aşağıdaki gibi sıralandırılabilir.
- ISO 22000 & PAS 220(ISO22002-1) uygulanması
- FSSC 22000 gıda güvenliği yönetim sisteminin anlaşılması ve uygulanması
- İç denetim yapılması ve uygunsuzlukların kapatılması
- Kurul tarafından onaylı belgelendirme kuruluşu seçimi ve doğru kapsamda denetlenme(imzalı sözleşme)
- Minor ve Major uygunsuzluklar ve düzeltici faaliyetleri
- Rapor ve Belgenin onayı(FSSC logolu)
FSSC 22000 belgesinin geçerliliği ISO çıkışlı diğer kalite yönetim sistemlerinde olduğu gibi 3 yıldır. Ayrıca yıllık takip denetimleri planlanmakta ve 3 yılda bir belge yenilemesi yapılmaktadır.
FSSC 22000 belgelendirme hizmeti, halen akredite olmayan bir şekilde, onaylanmış belgelendirme firmaları tarafından verilmektedir. Belgelendirme kuruluşlarının akreditasyon süreci 2010 yılı sonunda tamamlanması hedeflenmektedir. ISO 22000 belgesine sahip işletmeler, ilave olarak PAS 220’ye göre değerlendirilip (işletme büyüklüğüne göre yarım ya da bir gün) FSSC 22000 belgesi alabileceklerdir.
FSSC 22000 belgelendirme sürecinden başarıyla geçen üreticiler ayrıca FSSC 22000 web sayfasında yayınlanmaktadır.
İlgili linkler: www.fssc22000.com
